دانشگاه باقر العلوم علیه السلام

دانشکده: علوم اجتماعی

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد

رشته : علوم اجتماعی

عنوان :

کارکردهای اجتماعی دین از دیدگاه علامه طباطبایی و دورکیم

استاد راهنما:

حجت الاسلام والمسلمین دکتر شمس الله مریجی

استاد مشاور:

حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

مقدمه…………………………………………………………………. 1

فصل اول: کلیات و مفاهیم…………………………………………… 3

1- بیان مساله………………………………………………………… 4

2- سؤالات اصلی و فرعی پژوهش………………………………….. 5

الف)  سؤال اصلی…………………………………………………….. 5

ب) سؤلات فرعی پژوهش……………………………………………. 5

3- علت انتخاب موضوع و اهمیت و فایده آن………………………… 5

4- پیشینه پژوهش……………………………………………………. 6

5- اهداف پژوهش…………………………………………………….. 8

6- تعریف مفاهیم…………………………………………………….. 8

1-6- تعریف دین…………………………………………………………8

1-1-6-معنای لغوی دین……………………………………………… 8

2-1-6-دین در قرآن…………………………………………………… 9

3-1-6-دین در روایات……………………………………………….. 10

4-1-6-تعاریف اصطلاحی دین و عوامل اصلی بروز اختلاف در آن….11

1- حوزه های دین پژوهی و مسأله تعریف دین…………………… 11

2- دین و مترادف های آن …………………………………………….12

1-2- دین وایدئولوژی…………………………………………………. 12

2-2- دین و ایمان……………………………………………………… 13

3-2- دین و شریعت………………………………………………….. 14

4-2- دین و مذهب……………………………………………………. 14

5-2- دین و ماوراءالطبیعه…………………………………………….. 15

3- دین و مبادی تعریف……………………………………………….. 15

4- رهیافت­های نظری در تعریف دین………………………………….. 16

1-4- تعاریف  اصطلاحی دین از نظر دانشمندان اسلامی ………..16

2-4- تعاریف  اصطلاحی دین از نظردانشمندان غربی…………….. 18

2-6-تعریف جامعه…………………………………………………….. 21

3-6-تعریف کارکرد و انواع آن…………………………………………. 22

1-3-6- مفهوم کارکرد………………………………………………….23

2-3-6- کارکردهای مناسب و نامناسب…………………………….. 24

3-3-6- کارکردهای آشکار و پنهان…………………………………… 25

4-3-6-کارکرد اجتماعی………………………………………………. 26

4-6- انسان شناسی ………………………………………………….26

5-6-  هستی شناسی………………………………………………. 27

6-6- روش شناسی…………………………………………………… 27

7- پیش فرض ها……………………………………………………….. 28

8- روش پژوهش……………………………………………………….. 28

9- روش گرد آوری اطلاعات…………………………………………… 29

10- سازماندهی پژوهش…………………………………………….. 29

فصل دوم: دیدگاه­های اساسی درباره کارکردهای دین……………. 31

مقدمه………………………………………………………………….. 32

دیدگاه­های اساسی در باره کارکردهای دین……………………….. 33

1- کارکردهای دین برحسب نوع نگرش( مثبت یا منفی بودن)…… 33

1-1- کارکردهای منفی دین…………………………………………… 34

نقد نظریه مارکس و مارکسیست ها………………………………….. 35

2-1- کارکردهای مثبت دین…………………………………………….. 36

1-2-1- همیشگی بودن کارکردهای مثبت دین………………………. 36

2-2-1- مقطعی بودن کارکردهای مثبت دین………………………….. 37

نقد نظریه اگوست کنت…………………………………………………. 38

2- کارکردهای دین برحسب قلمرو آن…………………………………. 40

1-2- نظریات حداقلی دین و نقد آنها………………………………….. 40

1-1-2-نظریه سکولاریسم……………………………………………… 40

2-1-2- نظریه روانشناسان……………………………………………… 44

3-1-2- نظریه جامعه شناسان…………………………………………. 46

4-1-2- نظریه روشنفکران مذهبی……………………………………… 49

نقد نظریات حداقلی……………………………………………………… 52

2-2- نظریه حداکثری دین و نقد آن……………………………………… 53

نقد نظریه حداکثری ………………………………………………………54

3-2- نظریه اعتدالی دین………………………………………………… 55

فصل سوم: دین و کارکردهای اجتماعی آن از دیدگاه دورکیم…………59

بخش اول: کلیاتی درباره دورکیم………………………………………… 60

1- زندگی و آثار دورکیم…………………………………………………… 60

2- زمینه فکری و اندیشه­های اصلی دورکیم……………………………. 64

3- رویکرد روش شناسی دورکیم در دین پژوهی……………………… 69

4- هستی شناسی دورکیم…………………………………………….. 71

5- انسان شناسی دورکیم………………………………………………. 72

بخش دوم: کارکردهای اجتماعی دین از نظر دورکیم …………………..74

1- دین و ابعاد آن…………………………………………………………….74

1-1- دورکیم و بعد مناسکی دین…………………………………………. 77

2- دین و خصوصیات آن در جوامع مختلف از نظر دورکیم……………….. 83

1-2- دین و خصوصیات آن در جوامع ابتدایی…………………………….. 87

2-2- دین و خصوصیات آن در جوامع صنعتی امروزی…………………… 90

3- دورکیم و تبیین کارکردی دین………………………………………….. 95

4- دین به مثابه نهاد اجتماعی و کارکردهای آن از نظر دورکیم……….. 99

5- نقد نظریه دین دورکیم………………………………………………… 104

1-5- انتقادات روش شناسانه……………………………………………. 104

2-5- انتقادات مردم نگارانه و تجربی…………………………………….. 105

3-5- انتقادات نظری ……………………………………………………….106

فصل چهارم: دین و کارکردهای اجتماعی آن از دیدگاه علامه طباطبایی…109

بخش اول: کلیاتی درباره علامه طباطبایی…………………………….. 110

1- زندگی و آثار علامه طباطبایی…………………………………………. 110

آثار علامه طباطبائی ……………………………………………………….112

2- اندیشه­های اصلی علامه طباطبایی و نوآوریهای او در ابعاد مختلف…113

3- رویکرد روش شناسی علامه طباطبایی در دین پژوهی……………. 114

4- هستی شناسی علامه طباطبایی………………………………….. 115

5- انسان شناسی……………………………………………………….. 116

بخش دوم: دین و کارکردهای فردی و اجتماعی آن از دیدگاه علامه طباطبایی…118

1- دین و ابعاد آن ……………………………………………………………118

2- دین و نظریه فطرت علامه……………………………………………… 122

3- دین و ماهیت اجتماعی آن……………………………………………. 124

4- کارکردهای دین از دیدگاه علامه طباطبایی………………………….. 125

1-4- پیش فرضهای علامه طباطبایی در بحث کارکرد دین…………….. 126

1-1-4- حقانیت دین و خدا…………………………………………………. 126

2-1-4- قرآن و سنت……………………………………………………….. 126

3-1-4- سازگاری عقل و دین………………………………………………. 126

4-1-4- شریعت سخنگو……………………………………………………. 127

5-1-5- دو ساحتی بودن دین……………………………………………… 127

2-4- کارکردهای فردی و اجتماعی دین از دیدگاه علامه…………………. 128

1-2-4-کارکردهای فردی دین…………………………………………………. 128

1-1-2-4- کارکردهای نگرشی دین…………………………………………. 128

1- کارکردهای نگرش ایمانی در قرآن………………………………………. 130

2- کارکردهای معرفت زایی دین…………………………………………….. 131

1-2- خداشناسی…………………………………………………………… 132

2-2- پیامبرشناسی………………………………………………………… 132

1-2-2- تبیین خصوصیات پیامبران………………………………………….. 133

2-2-2- معرفی انگیزه بعثت پیامبران ……………………………………….133

3-2- معاد شناسی…………………………………………………………. 135

2-1-2-4- کارکردهای دین در عرصه اخلاق …………………………………136

1- شناخت فضائل و رذائل اخلاقی………………………………………… 138

2- تربیت اخلاقی…………………………………………………………….. 140

3- پشتیبانی از اصول اخلاقی و ضمانت اجرای آن……………………….. 141

3-1-2-4- تامین سعادت دنیوی و اخروی انسان…………………………. 143

4-1-2-4- تأمین بهداشت جسمی و روحی انسان……………………… 145

2-2-4- کارکردهای اجتماعی دین…………………………………………. 146

1-2-2-4- اصلاح جامعه…………………………………………………….. 146

2-2-2-4-ایجاد وحدت و همبستگی اجتماعی…………………………… 147

3-2-2-4- تنظیم زندگی اجتماعی انسان………………………………… 148

4-2-2-4- شکوفایی تمدن و فرهنگ……………………………………….. 149

5-2-2-4- حفظ منافع افراد ورفع اختلافات اجتماعی……………………… 150

6-2-2-4- کارکردهای اجتماعی دین در عرصه احکام عملی(فقه)……… 151

1-کلیاتی در باب احکام عملی…………………………………………….. 151

1-1- معنای لغوی و اصطلاحی احکام……………………………………… 151

2-1-موضوع و گستره احکام……………………………………………….. 151

3-1- ابواب فقه از نظر علامه طباطبایی………………………………….. 153

1-3-1- عبادات……………………………………………………………… 153

2- 3-1- معاملات……………………………………………………………. 153

3-3-1- سیاسات (احکام ):…………………………………………………154

2- کارکردهای اجتماعی احکام دینی بر حسب ابواب فقهی…………. 154

1-2- فقه عبادی و کارکردهای اجتماعی آن ………………………………154

1-1-2- کارکرد اجتماعی نماز……………………………………………… 155

2-1- 2- کارکرد اجتماعی حج……………………………………………… 156

3-1-2- نماز، روزه و حج وسیله رفع اختلافات طبقاتی…………………. 158

4-1-2- کارکرد اجتماعی خمس و زکات……………………………………. 158

2-2- فقه معامله ای و کارکردهای اجتماعی آن…………………………… 159

1-2-2- قوام و ثبات اجتماعی……………………………………………….. 159

2-2- 2- تأمین عدالت اجتماعی……………………………………………. 161

3-2-2- معاملات اقتصادی  باطل و کارکردهای منفی آن………………… 162

1-3-2-2- معاملات ربوی……………………………………………………… 163

2-3-2-2- کم فروشی………………………………………………………… 164

3-2- فقه سیاسی و کارکردهای اجتماعی آن……………………………. 165

1-3- 2- حکومت ضامن اجرای احکام فقهی و حکومتی…………………. 166

2-3- 2- حکومت حافظ حقوق و منافع اجتماعی انسان…………………. 171

فصل پنجم: بررسی تطبیقی دیدگاه­ها……………………………………… 172

بخش اول: وجوه اشتراک دیدگاه علامه طباطبایی و دورکیم ………………..173

1- اشتراک در واقعیت دین……………………………………………………… 173

2-  اشتراک در کارکردهای مثبت دین………………………………………… 176

3- اشتراک دردائمی بودن دین…………………………………………………. 176

4- اشتراک درپیوند دین و جامعه……………………………………………….. 177

بخش دوم: وجوه افتراق دیدگاه دورکیم وعلامه طباطبایی……………………179

1- پیش فرض­های متفاوت در تعریف دین………………………………………. 179

2- تفاوت در مبانی نظری ………………………………………………………..185

1-2- تفاوت در روش شناسی…………………………………………………. 185

2-2- تفاوت در هستی شناسی……………………………………………… 185

3-2- تفاوت درانسان شناسی………………………………………………… 186

3- منشأ دین……………………………………………………………………. 187

4- نوع رابطه دین و جامعه……………………………………………………… 192

5- رابطه دین و اخلاق…………………………………………………………. 193

6- علت دوام دین ……………………………………………………………..195

7- حرکت ادیان………………………………………………………………… 197

8- کارکردهای دین برحسب برحسب قلمرو آن……………………………… 198

9- کارکردهای اجتماعی دین بر حسب ابعاد دین………………………….. 199

نتیجه گیری…………………………………………………………………… 206

فهرست منابع……………………………………………………………….. 210

الف) کتابها………………………………………………………………….. 211

ب) پایان نامه­ ها و مقالات…………………………………………………. 217

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.

:: بازدید از این مطلب : 91

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0